نت نویسی اوکوله‌له ( یوکللی) چگونه است؟

اوکوله‌له ( یوکللی ) سازی  از خانواده زهی زخمه‌ای است. برای نواختن سازهای زهی زخمه‌ای از انگشتان دست و یا مضراب‌هایی ( پیک) برای ضربه زدن به سیم‌ها استفاده می‌شود. نت‌ نویسی اوکوله‌له (یوکللی) و سازهایی از این دست، مانند گیتار هم بر روی خطوط حامل ( یعنی نت‌نویسی استاندارد) و هم بر روی تبلچر ( ۴ خطی که نشان دهنده سیم‌های اوکوله‌له است) نشان داده می‌شود. برای نشان دادن آکوردهای اوکوله‌ له نیز از نموداری به نام نمودار آکورد استفاده می‌شود که نحوه قرار گیری انگشتان بر روی دسته ساز را نشان می‌دهد. از طرفی دیاگرام دسته را نیز برای نشان داده گام‌ها اوکولهله استفاده می کنند.

بنابراین خواندن موسیقی اوکوله له کار سختی نیست، برای هر بخش و تکنیک اوکولهله از شکل‌ها و نمودارهای مختلفی استفاده می‌شود. در این مقاله به بررسی کلی این موارد می‌پردازیم.

نت نویسی اوکوله‌له ( یوکللی) : تبلچر

تبلچر که معمولاً آن را تَب(TAB) می‌نامند، شکل ساده‌ای از نت‌نویسی اوکوله‌له( یوکللی) است. برخلاف نت‌نویسی استاندارد موسیقی، تبلچر دقیقاً نشان می‌دهد برای نواختن یک تمرین یا یک آهنگ کدام قسمت دسته ساز باید انگشتان خود را قرار دهیم.

در یک کلام تبلچر اوکوله له ( یوکللی ) دارای ۴ خط است که نشان دهنده ۴ سیم اوکوله له است مانند تصویر پایین.

تبلچر را به گونه‌ای ترسیم می‌کنند که گویا شما اوکوله له را در حالت نواختن در دست گرفته‌اید و سرتان را به جلو خم کرده‌اید و به سیم‌ها نگاه می‌کنید. بنابراین سیم اول که از روبرو پایین‌ترین سیم است، حالا در نگاه شما بالاترین سیم و سیم‌ چهارم که بالاترین سیم بوده است حالا پایین‌ترین سیم نشان داده می شود. با توجه به این توضیحات بالاترین خط تبلچر نشان دهنده سیم اول و پایین ترین خط تبلچر نشان دهنده سیم چهارم است.

اعداد روی هر خط نمایانگر شماره فرت‌ها هستند. به عنوان مثال، در تصویر قبلی، عدد 3 روی خط بالایی به معنی فشار دادن روی فرت 3 سیم اول اوکوله‌له است، و یا عدد 5 روی سومین خط از بالا به معنی فشار دادن روی فرت 5 سیم سوم است. عدد ۰ نشان دهنده سیم آزاد است یعنی سیم دوم را بدون قرار دادن انگشتان دست روی فرت‌ها بنوازید.

تبلچر‌ها معمولا برای نشان دادن ملودی و الگوی آرپژ‌ها استفاده می‌شوند اما با این وجود برای نشان دادن آکوردها نیز به کار می‌روند. اگر اعداد به شکل عمودی روی سر هم قرار گرفته بودند این به این معنی است که فرت‌های نوشته شده را باید بگیرید و به سیم‌هایی که در تبلچر اشاره شده است ضربه بزنید. در کتاب مبانی اوکوله له از نت‌نویسی استاندارد به همراه تبلچر استفاده شده است.

استفاده از تبلچر در نت نویسی به دلیل سادگی بسیار مفید است، اما معایبی نیز به همراه دارد از جمله در تبلچر  کشش زمانی نت‌ها مشخص نیست حتی با در نظر گرفتن تبلچر‌هایی که دارای کشش زمانی هستند. به همین جهت در اکثر نت‌نویسی‌های اوکوله‌له از هر دو سیستم نت‌نویسی در کنار هم استفاده می‌شود.

نت نویسی اوکوله‌له ( یوکللی): نمودار آکورد

نمودار آکورد یک نمایش از وضعیت انگشتان یک آکورد بر روی دسته اوکوله‌له است. نمودار آکورد به شکلی نمای دسته اوکوله‌له را نشان می‌دهد انگار که اوکوله له را به شکل عمود در دست گرفته‌ایم و از روبرو به آن نگاه می‌کنیم. (برای دیدن ویدئوی آموزشی نحوه خواندن نمودار آکورد اینجا را کلیک کنید).

حرف بزرگ در بالای نمودار به شما نام آکورد را می‌گویند. در شکل بالا، حرف ‘F’ نشان دهنده این است که این یک آکورد ماژور F است. حروف و اعداد اضافی ممکن است پس از حرف بیایند تا سایر ویژگی‌های آکوردها (مینور، هفتم، هفتم ماژور و غیره) را نشان دهند.

خطوط عمودی نشان دهنده ۴ سیم اوکوله له است. خطوط افقی نمایانگر میله‌ها هر فرت‌ هستند. خط افقی مشکی و پهن در بالای نمودار نمایانگر شیطانک اوکوله له است. نقاط سیاه نشان‌دهنده نقاطی هستند که باید انگشتان دست چپ روی آن‌ها قرار بگیرد.

اعدادی که  داخل دایره‌های روی نمودار آکورد نوشته شده‌اند نشان دهنده شماره انگشتانی هستند که باید این نقاط را بگیرند. انگشت اشاره با عدد ‘1’ نمایش داده می‌شود، انگشت وسط با عدد ‘2’، انگشت انگشتری با عدد ‘3’ و انگشت کوچک با عدد ‘4’.

نمودار آکوردهای باره‌دار بر روی اوکوله‌له

در برخی موارد، نمودارهای آکورد آکوردهایی را در موقعیت‌های بالاتر روی دسته نشان می‌دهند. به عنوان مثال، در سمت راست آکورد E7 در شکل زیر، عدد و حروف 4fr نشان‌دهنده این است که نت‌های شروع آکورد روی فرت چهارم نواخته می‌شود. خط خمیده‌ای که بر روی سه نت در فرت چهارم خم می‌شود، نشان‌دهنده یک باره کامل است؛ به این معنی که در فرت چهارم، نت‌ها را با یک انگشت روی تمام سیم‌ها فشار می‌دهید (معمولاً انگشت اشاره).

آکوردهای Bb و F#روش‌های دیگری از باره‌گیری را به شما نشان می‌دهند اما با این وجود شما تصمیم می‌گیرید که آیا از باره کامل استفاده کنید یا خیر.

نمودارهای آکورد به شما یک روش انگشت‌گذاری را بر روی دسته نشان می‌دهند اما ممکن است شما روش‌ها جایگزینی را برای گرفتن آن آکورد در یک آهنگ به خصوص پیدا کنید که کار نوازندگی را برای شما راحت‌تر کند.

برای آشنایی با آکوردهای ابتدایی اوکوله‌له ( یوکللی) این مقاله را بخوانید.

نت نویسی اوکوله‌له(یوکللی): نمودارهای گام‌نوازی اوکوله‌له

نمودار دسته نمایی از نت‌ها در طول دسته اوکوله له است. نمودارهای دسته مانند تبلچر هستند به این معنی که خط بالایی نمودار نمایانگر سیم پایین یا سیم 1 است، و خط پایینی نمودار سیم بالا یا سیم 4 اوکوله له است.

بیشتر مواقع، نمودارهای دسته برای نشان دادن گام‌ها بر روی دسته اوکوله‌له استفاده می‌شوند. در پایین نمودار، عدد و حروف 5fr نشان می‌دهند که نت شروع گام از فرت 5 آغاز می‌شود.

هر دایره نمایانگر یک نت است که با انگشتی بر روی دسته گرفته می‌شود. دایره‌های توپر تونیک گام را نشان می‌دهند. به عنوان مثال، تصویر قبلی الگوی گام فا ماژور را روی سه سیم پایین اوکوله‌له نشان می‌دهد. نقطه سیاه روی فرت 5 سیم 3 و فرت 8 سیم 1 نشان‌دهنده نت ‘فا’ است، که نت تونیک گام فا ماژور است.

اعداد در داخل دایره‌ها نشان‌دهنده این است که کدام انگشت باید برای نگه‌داشتن آن نت استفاده شود. انگشت اشاره با عدد ‘1’ نمایش داده می‌شود، انگشت وسط با عدد ‘2’، انگشت انگشتری با عدد ‘3’ و انگشت کوچک با عدد ‘4’.

خواندن نمودارهای ریتم

نمودار ریتم اغب بر روی خطوط حامل نوشته می‌شود، اما به جای نشان دادن نت‌های استاندارد، الگوی ریتمیکی را که باید با آن به اوکوله‌له ضربه بزنیم نشان می‌دهد. نمودار آکوردی که در بالا خطوط حامل نوشته شده است نشان دهنده آکوردی است که همراه با آن الگوی ریتمیک باید بزنیم.

در این تصویر، نمودار ریتم در وزن 4/4 نوشته شده است؛ به این معنی که در هر میزان چهار ضرب وجود دارد. خطوط تیره با سری مورب شکل نشان دهنده نت‌های سیاه و خطوط تیره به هم وصل شده و سر مورب شکل نت‌های چنگ هستند.

شماره‌های و حروف زیر این الگوهای ریتمیک برای شمارش فواصل زمانی هستند. حرف d به معنای ضربه رو به پایین و حرف u ضربات رو به بالا را نشان می‌دهند.